پیشگیری از آتش سوزی در خانه های چوبی موضوعی مهم در هر ساختمان است. سطح بالای توجه به ایمنی در برابر آتش در الزامات و مقررات ساختمانی همه کشورهای توسعه یافته دیده می شود. با توجه به اهمیت این مقررات در ارزیابی و تعیین محدودیت های کاربردی چوب در خانه های چوبی، ابتدا به این موضوع پرداخته می شود و سپس رفتار و مشخصات چوب دربرابر آتش مورد بررسی قرار می گیرد.
آتش سوزی در خانه های چوبی، از دید رفتار در برابر آتش، به دو دسته سازه های چوبی سنگین و قاب چوبی سبک قابل تقسیم می‌باشند. سازه های چوبی سنگین آنهایی هستند که عناصر سازه‌ای اصلی، تیرها، ستون‌ها، کف‌ها یا خرپاها از چوب چندلایه چسبیده به هم – Glue Laminated timber (Glulam) یا چوب یکپارچه که به قطعات بزرگ بریده شده است (الوار بزرگ)، ساخته شده‌اند. اما در ساختمان قاب چوبی سبک، از قاب بندی چوبی با اندازه‌های کوچک‌تر مثل وادارها (studs) در دیوارها و تیرها در کف استفاده می‌شود. دیوارها و قسمت زیرین کف‌ها با پانل‌هایی مانند تخته‌های گچی پوشانده می‌شوند تا مشخصات لازم از نظر مقاومت در برابر ضربه، انتقال صدا و مقاومت در برابر آتش تامین شود.
ساختمان چوبی سنگین، همه‌ی کاربردهای قاب چوبی با ابعاد بزرگ در ساختمان را در بر دارد. اصطلاح ساختمان چوبی سنگین در مقررات محافظت دربرابر آتش در آمریکای شمالی معنای خاصی دارد، به این ترتیب که حداقل ابعاد اسمی تیرها و ستون‌های این نوع سازه باید ۱۵۰ میلی متر و برای ضخامت کف‌ها باید ۵۰ میلی متر باشد.
چوب چندلایه – گلولام – مورد استفاده در سازه های چوبی از چند لایه چوب چسبانده شده به هم ساخته می‌شوند. در بیشتر موارد طول لایه‌های منفرد، طول کامل سازه است که در درازا با اتصالات موسوم به انگشتی – Finger Joint – به شکل انتها به انتها متصل شده اند.
سازه‌های گلولام را می‌توان با هر شکل و در هر اندازه‌ای ساخت و محدودیت اصلی آن مشکل حمل و نقل است. لایه‌های منفرد در سازه‌های منحنی شکل باید نازک و با ضخامت حدود ۱۰ تا ۲۰ میلی متر باشند تا بتوان آنهارا به صورت منحنی در آورد. اما برای اجزای ساختمانی صاف می‌توان از لایه های ضخیم‌تر با ضخامت حدود ۳۵-۴۵ میلی متر استفاده کرد.
طبق اطلاعات برخی مدارک فنی، در بسیاری از آزمون‌های آتش مشخص شده است که اجزای سازه‌ای چوب چندلا – گلولام- در معرض آتش سوزی مانند اجزای چوبی یکپارچه بریده شده با همان مقطع رفتار می‌کنند، به جز آنهایی که با چسب‌های کاز‌ئین چسبانده شده‌اند. چسب‌های پایه اپوکسی نیز در آتش سوزی رفتار خوبی ندارند.
یک طراحی مناسب ایمنی برای پیشگیری از آتش سوزی در خانه های چوبی شامل تمهیدات پیشگیرانه، به کارگیری سیستم‌های کشف و اعلام حریق، طراحی مناسب راه‌های خروج، محدود کردن گسترش آتش با استفاده از مصالح مناسب و اجزای ساختمانی مقاوم در برابر آتش، تجهیز ساختمان به لوازم و امکانات اطفای حریق و ایجاد امکان دسترسی مناسب نیروهای آتش‌نشانی به ساختمان است.
در این بین، پیشگیری از آتش سوزی در خانه های چوبی به طور معمول به معنای جلوگیری از اشتعال مواد قابل سوختن به وسیله کنترل منبع گرما یا کنترل مقدار مصالح قابل سوختن در ساختمان می باشد. این موضوع به مناسب بودن طراحی و انتخاب مصالح، جزئیات اجرایی و تعمیر و نگهداری ساختمان و محتویات آن ارتباط دارد.
لازم به ذکر است که سطح الزامات ایمنی در برابر آتش‌سوزی، به نوع تصرف یا کاربری ساختمان بستگی دارد، زیرا این موضوع نوع فرایندهایی که در ساختمان رخ می‌دهد و جمعیتی را که انتظار می‌رود در ساختمان حضور داشته باشند ( البته با توجه به ابعاد ساختمان) تعیین می‌کند.
الزاماتی که به منظور پیشگیری از آتش سوزی در خانه های چوبی باید رعایت گردد
الزاماتی که در مقررات ساختمانی، در خصوص مشخصات و نوع رفتار مصالح و اجزای ساختمان ارائه می شود، به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
الف) واکنش مواد در برابر آتش- نشان دهنده میزان مشارکت یک فراورده در گسترش حریق است. بر این اساس باید با استفاده از روش‌های آزمایش و طبقه بندی مناسب، و با توجه به کاربری، ابعاد ساختمان و نوع فضاها، از مصالح با رفتار مناسب در برابر آتش استفاده کرد.
ب) مقاومت در برابر آتش- توانایی یک فراورده یا عنصر ساختمانی برای ادامه عملکرد خود و جلوگیری از گسترش حریق از فضای محل وقوع به فضاهای مجاور می‌باشد که با آزمایش‌های مقاومت در برابر آتش ارزیابی می‌شود. برای جلوگیری از گسترش آتش از یک فضا به فضاهای مجاور باید از اجزا و سیستم‌های با مقاومت کافی در برابر آتش استفاده کرد. مقدار مقاومت به نوع جز ساختمانی، کاربری و ابعاد ساختمان بستگی دارد.
اغلب واژه مقاومت در برابر آتش به اشتباه به بالا بودن دمای اشتعال یا غیرقابل اشتعال بودن مواد تعبیر می گردد. در حالیکه این واژه در مفهوم علمی آن در واقع برای بیان رفتار اجزای ساختمانی در برابر آتش استفاده می‌گردد. به عبارت دیگر پس از آن که آتش به طور کامل یک اتاق یا فضا را در برگرفت، اجزای جداکننده و سازه‌ای نظیر دیوار، کف، سقف، ستون، تیرها و درها باید دربرابر آتش مقاوم بوده و از گسترش حریق به فضاهای مجاور جلوگیری کنند.
باید توجه داشت که حتی در صورت طراحی و اجرای مناسب دیوارها، سقف ها، کف ها و بام ها، مواردی مانند راه پله‌ها، آتش بنذها و بازشوها نیز در تعیین مقاومت نهایی ساختمان در برابر آتش اهمیت خاصی دارند و طرح و اجرای آنها نیز باید به‌گونه‌ای مناسب صورت گیرد. این مسائل به خصوص در ساختمان‌های چوبی از اهمیت برخوردار است.
محصولات آتش سوزی ( شعله، دود، گازهای سمی یا داغ) می توانند با حرکت از بین کانال‌های باز موجود در فضاهای پنهان پیشروی کرده و گسترش یابد. برای جلوگیری از این موضوع، آیین نامه‌ها نصب مواد و مصالح آتش‌بند و هوابند را در محل‌های مشخصی از فضاهای پنهان درخواست می‌کنند. به عنوان مثال فضاهای پنهان بین تیرچه‌های کف و بین ستونک‌ها در جداکننده ها و دیوارهای قاب چوبی سبک در محل‌هایی که فضاهای مستقل به یکدیگر مرتبط می‌شوند، باید به وسیله این مصالح پر شوند. آتش بندها یا موانع آتش مواردی هستند که در گشودگی های کوچک عبورکننده از میان اجزای ساختمانی مثل کف ها و دیوار ها استفاده می شوند.
اما هوابندها موانعی هستند که در فضاهای پنهان بزرگتر، همچون فضاهای بین کف و سقف کاذب یا فضاهای زیر شیروانی به کار می روند.
درها نیز در جلوگیری از گسترش آتش سوزی نقش بسیار مهمی دارند. اگر یک در باز باشد یا مقاومت آن در برابر آتش کم باشد، به راحتی می‌تواند تمام تمهیدات محافظت در برابر آتش (مانند نقش دیوارهای مقاوم در برابر آتش) را خنثی کند، زیرا آتش سوزی از آن طریق به راحتی می‌تواند گسترش یابد.
